“მე ჯერ არ მინახავს ადამიანი, რომელსაც აბსოლუტურად ყველაფერი დაფინანსებოდა”- რა პრობლემების წინაშე დგანან ონკოპაციენტები საქართველოში?
უკეთესი სამედიცინო სერვისის მიღების მიზნით ევროკავშირის ქვეყნებში წასულ ონკოპაციენტებს მკურნალობის შეწყვეტა და საქართველოში დაბრუნება უწევთ. მათი თქმით, ამის მიზეზი არის ის, რომ საქართველოს ჯანდაცვის სამინისტრო ევროპის ქვეყნებს არწმუნებს, რომ „საქართველო ონკოპაციენტებისთვის უსაფრთხო ადგილია“.
ონკოპაციენტი, ეთერ ქურასბედიანი ერთ-ერთი მათგანია, ვისაც მკურნალობის დროს, გერმანიის საიმიგრაციო სამსახურიდან ქვეყნის დატოვებასთან დაკავშირებით მოთხოვნა მიუვიდა.
თავდაპირველად, მან მკურნალობა საქართველოში დაიწყო, მაგრამ რადგანაც მისი სამედიცინო მკურნალობა არ ფინანსდებოდა და რადიოლოგიურმა გამოკვლევამაც ვერაფერი დაადასტურა, ქვეყნის დატოვება გადაწყვიტა.
ეთერ ქურასბედიანი
„საქართველოში 2022 წლის შემოდგომაზე, სექტემბერში, რეციდივი მქონდა. სამწუხაროდ, კომპეტენციის პრობლემა აღმოჩნდა იმიტომ, რომ მანამდე პირველი სტადიით ვიყავი დიაგნოზირებული, ოფთალმოლოგმა მითხრა, რომ მეტასტაზები მხოლოდ და მხოლოდ თვალში იყო. Რადიოლოგიური გამოკვლევებიდან ვერაფერი დადასტურდა და ამის გამო, თავშესაფრის თხოვნა ევროპაში, გერმანიაში მომიწია. ასევე, ამას ემატებოდა ისიც, რომ აბსოლუტურად არაფერი არ მიფინანსდებოდა. Წელიწადნახევარი მკურნალობას გავდიოდი და ერთადერთი, რაც დამიფინანსდა, ოპერაციის რაღაც ნაწილი იყო, კერძოდ, საყოველთაო დაზღვევით. ყველაფერს მე ვიხდიდი.
გერმანიაში იგივე დიაგნოზი დამისვეს, უბრალოდ, მეოთხე სტადია იყო. Მე მკერდის ავთვისებიანი სიმსივნე მაქვს, აბსოლუტურად ყველგან მეტასტაზირებული - თვალებში, თავში, ფილტვზე, ძვალზე. ამას ქრონიკული მიელოიდური ლეიკემიაც დაემატა, რომელიც გერმანიაში დამიდასტურდა. Რა თქმა უნდა, მკურნალობა ქიმიოთერაპიით დავიწყე, ეს კურსი ხანგრძლივი აღმოჩნდა (დაახლოებით წელიწადნახევარი)“, - აღნიშნა ეთერ ქურასბედიანმა.
ორი შვილის მარტოხელა დედას, მკურნალობის დროს, გერმანიის საიმიგრაციოდან პასუხი მიუვიდა, რომ „ქვეყანა უნდა დაეტოვებინა, მხოლოდ იმ მიზეზის საფუძველზე, რომ საქართველო ყველანაირად დაცულია და აბსოლუტურად, იგივე მკურნალობის ჩატარება მას თავის ქვეყანაში შეეძლო“.
ორი თვეა, რაც საქართველოში დაბრუნდა და ქვეყანაში მკურნალობის დაფინანსების კუთხით სრულიად განსხვავებული სიტუაცია დახვდა, ამ ყოველივეს კი, ის ჯანდაცვის სისტემაში არსებულ ხარვეზებს უკავშირებს.
„2 თვეა, რაც დავბრუნდი და უკვე რეგულარულად შემდეგ პრობლემას ვაწყდები: თუ დაფინანსება მოვიდა, ფიზიკურად წამალი არ იშოვება. არანაირი საშუალება არ მაქვს, იმიტომ, რომ არ ვმუშაობ, მარტოხელა დედა ვარ, ფიზიკურად არანაირი შემოსავალი არ მაქვს. წამლები ისეთი ღირებულებისაა, რომ საშუალო მაცხოვრებელი ადამიანისთვის ძალიან რთულია თვეში 5 000 - დან 10 000 ლარამდე გაუმკლავდეს, მხოლოდ წამალს. 3 თვეში ერთხელ ჩასატარებელ აუცილებელ კვლევაზე საუბარი აღარ არის, რომელიც ონკოპაციენტს აუცილებლად სჭირდება, სხვანაირად ონკოპაციენტი მკურნალობას ვერ გააგრძელებს. ეს პროცედურა დაახლოებით 4 000 - დან 5 000 - ლარამდეა. მე ჯერ არ მინახავს ადამიანი, რომელსაც აბსოლუტურად ყველაფერი დაფინანსებოდა. უამრავი პრობლემაა, რომელიც პირდაპირპროპორციულად ჯანდაცვის სისტემის ხარვეზებს უკავშირდება“, - განმარტა ქურასბედიანმა.
გარდა ამისა, ქურასბედიანს მოლოდინი აქვს, რომ “უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის” შესახებ კანონი ონკოპაციენტების დაფინანსების მოპოვების გზებზე იმოქმედებს და “შესაძლოა აღნიშნულმა კანონმა, მათი დაფინანსების საშუალებები ჩაკეტოს”.
“რა თქმა უნდა, ჩვენზე “უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის” შესახებ კანონი იმოქმედებს. მაგალითად: მე ქრონიკული მიელოიდური ლეიკემია მაქვს, ამ დაავადებას სჭირდება წამალი, რომელიც პაციენტმა მთელი ცხოვრება უნდა მიიღოს, აღნიშნული წამლის წყვეტა არ შეიძლება. ეს წამალი საქართველოში არ არის, არ ფინანსდება. ამ წამალს აფინანსებს The max foundation, რომელიც არასამთავრობო ორგანიზაციაა ამერიკაში და ეს ორგანიზაცია ამ დაავადების მქონე ძალიან ბევრ ადამიანს ეხმარება, ვისაც წამალზე ხელმისაწვდომობა არ აქვს. მერწმუნეთ, უამრავი ადამიანია, ასეთ ორგანიზაციებზე დამოკიდებული”, - აღნიშნა მან.
ონკოპაციენტები და მათი მხარდამჭერები, 4 თებერვლიდან დღემდე, თვეში რამდენჯერმე ჯანდაცვის სამინისტროსთან, მთავრობის ადმინისტრაციასთან, პარლამენტთან, მათ მდგომარეობას აპროტესტებენ. ისინი ჯანდაცვის სამინისტროსგან ულიმიტო პერსონალიზებულ მედიცინას ითხოვენ, რაც ინდივიდუალური საჭიროების მიხედვით, ყოველი ონკოპაციენტის დაფინანსებას გულისხმობს.
ონკოპაციენტების მხარდამჭერი ორგანიზაცია „კავშირი სიცოცხლისთვის“ დამფუძნებელის, გვანცა აფხაიძის თქმით, ონკოპაციენტებს არ უფინანსდებათ კვლევები, გენეტიკური ანალიზი, რომელიც მათთვის საციცოცხლოდ აუცილებელია.
მისი თქმით, გენეტიკური ტესტის ღირებულება დაახლოებით 4 000 – 7 000 ლარამდე მერყეობს, რისი შეძენის საშუალებაც ონკოპაციენტებს დაფინანსების გარეშე არ აქვთ.
„ჩვენ რამდენჯერმე შეხვედრა ჯანდაცვის სამინისტროში გვქონდა, ასევე, ირაკლი კობახიძესაც შეხვდით. ჩვენ დაგვპირდნენ, რომ მდგომარეობა გამოსწორდებოდა და ჩვენი ყველა მოთხოვნა დაკმაყოფილდებოდა, თუმცა ჯერჯერობით ცვლილებები არ არის. მხოლოდ 25 000 -ლარიანი ლიმიტის კანკულაციიდან გამოვიდა ის ჩამონათვალი მედიკამენტების, რაც საყოველთაო დაფინანსებაში შედიოდა, რაც საკმარისი არ არის, რადგან სრული სპექტრის სიმსივნეებს არ მოიცავს და ძალიან ბევრი პაციენტი დაფინანსების გარეთ არის დარჩენილი. არავის არ უფინანსდება კვლევები, გენეტიკური ანალიზი, რომელიც აუცილებელია, რომ დაინიშნოს. Ძალიან ბევრი ადამიანია, რომელსაც ბევრი ქიმია აქვს გაკეთებული, რამაც შედეგი არ გამოიღო. ამისთვის აუცილებელია გენეტიკური ტესტი, რომ ფინანსდებოდეს. გენეტიკური ტესტი ღირებულება 4 000 – 7 000 ლარამდე მერყეობს. ჯანდაცვის სამინისტროში გვეუბნებიან, რომ ამის საშუალება არ აქვთ, რომ ადამიანებს აღნიშნული დაუფინანსონ“, - განაცხადა გვანცა აფხაიძემ.
აფხაიძის განმარტებით, ერთ-ერთი ძირითადი პრობლემა დაფინანსების დაგვიანების საკითხია, აღნიშნული დაავადება პროგრესირებადია და შესაბამისად, ლოდინი არ შეიძლება, განსაკუთრებით თვეების განმავლობაში.
„თითქმის მუდმივი პრობლემაა დაფინანსების დაგვიანება. 21-ე საუკეში სამარცხვინოა, რომ ონკოპაციენტს ვინმეს „პროტეჟეობა“ სჭირდება. Ეს დაავადება პროგრესირებადია და დალოდება არაფრით არ შეიძლება, მით უმეტეს თვეებით დალოდება. როდესაც ონკოლოგები გვეუბნებიან, რომ 3 დღეს გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს და პაციენტები [დაფინანსებას] თვეებით ელოდებიან, რა თქმა უნდა, მათ საკუთარი ჯიბიდან სახსრები არ აქვთ, რომ გადაიხადონ და მედიკამენტები იყიდონ. ამიტომ დაავადება პროგრესირებს და შესაბამისად, გარდაცვლილების საგანგაშო სტატისტიკა გვაქვს“, - აღნიშნა აფხაიძემ.
გარდა ამისა, „კავშირი სიცოცხლისთვის“ დამფუძნებელი ონკოპაციენტებისთვის განკუთვნილი არასამთავრობო ორგანიზაციების ჩართულობის საჭიროებებზეც საუბრობს და ამბობს, რომ აღნიშნული ორგანიზაციები ქვეყანაში ონკოპაციენტებისთვის არსებულ გამოწვევებს არ აპროტესტებენ, რაც მისთვის შემაშფოთებელია.
„სწორედ ამიტომ, ჩვენ ძალიან ბევრჯერ, თხოვნით მივმართეთ ჯანდაცვის მინისტრს, პრემიერ-მინისტრს, არასამთავრობო ორგანიზაციებს. სამწუხაროდ, არც ერთი ორგანიზაცია დღეს პაციენტების გვერდით არ დგას, რაც გასაკვირია, რადგან რას უნდა აკეთებდეს ონკოპაციენტის ორგანიზაცია დღეს ქვეყანაში, როდესაც ონკოპაციენტებს ასეთი მდგომარეობა აქვთ?! არც ერთხელ არ მინახავს, რომ მათ გაეპროტესტებინოთ ონკოპაციენტების მდგომარეობა, რაც ჩემთვის შემაშფოთებელია“, - აღნიშნა აფხაიძემ.
30 მაისს, პარლამენტმა “მინისტრის საათის” ფორმატში ჯანდაცვის მინისტრს, მიხეილ სარჯველაძეს მოუსმინა, სადაც მინისტრმა სხვა საკითხებთან ერთად ონკოპაციენტების თემაზეც ისაუბრა.
როგორც მინისტრმა განმარტა, მას შემდეგ, რაც ჯანდაცვის მინისტრის თანამდებობა დაიკავა, ონკოპაციენტებთან მუდმივი კომუნიკაცია აქვს და სურვილიც, რომ მათთან დაკავშირებული პრობლემები აღმოფხვრას.
„მაქვს მონდომება, რომ რაც შეიძლება სწრაფად გადაიჭრას ეს პრობლემები, რომლებიც შეიძლება არსებობდეს და ეს პრობლემები იჭრება. გახსოვთ თქვენ, არც თუ ისე დიდი ხნის წინ, მაგალითად, ლიმიტებთან დაკავშირებით გადაწყვეტილება მიღებული იყო, როდესაც ღირებულებითი თვალსაზრისით ონკოლოგიურ მედიკამენტებზე წლიური ლიმიტი განსაზღვრული იყო, ის გამოვიტანეთ ამ რეგულაციიდან. ამან გახსნა ყოველგვარი შეზღუდვა და ამ ხალხს ბარიერი მოუხსნა, ეს გადაწყვეტილება მომწიფდა იმ ხანად. შესაბამისად, ეს გადაწყვეტილება მივიღეთ. მუშაობა სხვა მიმართულებებითაც არის, ყველა მიმართულებით, რაც შეიძლება სახელდებოდეს”, - აღნიშნა მინისტრმა.
ჯანდაცვის მინისტრის მტკიცებით, უწყებას არასდროს შეუწყვიტავს მუშაობა თითოეული ამ ადამიანის პრობლემაზე, როგორც ინდივიდუალურად, ისე ზოგადი რეგულირების გაუმჯობესების თვალსაზრისით.
„მათი უფლებაა, რომ გამოხატოს ეს ამ ფორმით - აქცია გამართოს, მაგრამ, რეალურად, ჩვენი სამინისტროს კარი არავის დაუხურავს, იმ ადამიანებისთვის, ვისაც ჩვენი სამინისტროსთვის რაიმეს თქმა უნდა. Მათი უფლებაა, მათი ნებაა, როგორ გამოხატავენ თავის მოთხოვნას, რაც ჩემთვის მთავარია, ჩვენს სამინისტროს არასდროს შეუწყვიტავს მუშაობა თითოეული ამ ადამიანის პრობლემაზე, როგორც ინდივიდუალურად, ისე ზოგადი რეგულირების გაუმჯობესების თვალსაზრისით“, - განაცხადა სარჯველაძემ.
ამასთან, მინისტრმა მითი უწოდა მოსაზრებას, რომ ონკოპაციენტები „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის მიღების შემდეგ, შეიძლება სერვისის მიღების გარეშე დარჩნენ.
„მითია, პირდაპირ შემიძლია ვთქვა, რომ რომელიმე ონკოლოგიური პაციენტი შეიძლება დარჩეს სერვისის მიღების გარეშე „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის შედეგად“, - აღნიშნა სარჯველაძემ.
ონკოპაციენტების პრობლემების პარალელურად, საყურადღებოა კიბოს ახალი შემთხვევების სტატისტიკა. ამ მიმართულებით ბოლო ხელმისაწვდომი მონაცემები 2022 წლისაა. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის კვლევის თანახმად, ქვეყანაში 2022 წელს კიბოთი დაავადების 9 914 შემთხვევა გამოვლინდა, საიდანაც ქალი 5 480, ხოლო მამაკაცი კი 4 434 იყო.
ავტორი: დაიანა ფაღავა