რატომ ვტირით, როცა ხახვს ვჭრით?
ჩვენს ცრემლებში დამნაშავეა ორგანული ქიმიის კანონები და ლაკრიმატორული (ცრემლის) ფაქტორი,ნივთიერება, რომელიც აღიზიანებს თვალის ლორწოვან გარსს.
ფაქტია, რომ სანამ ბოლქვს არ შევეხებით, მის უჯრედებში არსებული ორგანული ნაერთები, ცისტეინის სულფოქსიდები, ინახება ალიინაზას ფერმენტისგან განცალკევებით. თუმცა, როგორც კი ხახვის დაჭრას იწყებთ, ორი ნივთიერების გამყოფი ბარიერები იშლება და ისინი ერთდებიან. შედეგად, ხდება ქიმიური რეაქცია - ალიინაზას მოქმედებით, ცისტეინის სულფოქსიდები გარდაიქმნება სულფონის მჟავად.
სულფონის მჟავა არ არის ძალიან სტაბილური, ამიტომ გარდაქმნები ამით არ მთავრდება. ნაწილობრივ ის კონდენსირდება და ორგანულ გოგირდოვან ნაერთად იქცევა - სწორედ ეს ნაერთები განაპირობებენ სხვადასხვა სახის ხახვის, ნივრის და მათი უახლოესი ნათესავების დამახასიათებელ მძაფრ სუნს და გემოს. გარდა ამისა, სულფონის მჟავა, ხახვის უჯრედებში არსებულ სხვა ფერმენტთან ერთად, იქცევა ლაკრიმატორ ფაქტორად - აქროლად ორგანულ ნაერთად, რომელიც ჰაერში მოხვედრისას აღწევს თვალამდე და აღიზიანებს მისი ლორწოვანი გარსის მგრძნობიარე ნერვულ დაბოლოებებს. თვალებიდან მოდის ცრემლები - ცრემლსადენი ჯირკვლების აქტიური მოქმედების დახმარებით, თვალი ცდილობს მოიშოროს გამღიზიანებელი.
სავარაუდოდ, როგორც ორგანული გოგირდის ნაერთები, ასევე ლაკრიმატორის ფაქტორი ხახვში გამოჩნდა ევოლუციის პროცესში, როგორც დამცავი მექანიზმი, ამბობენ მეცნიერები. ძლიერი მძაფრი სუნი, იგივე გემო და „ცრემლმდენი აირი“ შექმნილია ცხოველების, მწერების ან პარაზიტების დასაშინებლად, რომლებიც მცენარის დაზიანებას აპირებენ. იხილეთ სრულად