რა დაადგინა ქარტიამ საქმეზე "სოფიო კვინიკაძე ეკო ფანგანის წინააღმდეგ"?
11 იანვარს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭომ გადაწყვეტილება გამოიტანა საქმეზე - "სოფია კვინიკაძე ეკო ფანგანის წინააღმდეგ". ქარტიის გადაწყვეტილებით, "იმედის" ჟურნალისტმა ეკო ფანგანმა ქარტიის მე-7 პრინციპი დაარღვია, მაგრამ არ დაურღვევია ქარტიის მე-10 პრინციპი.
ყველაფერი კი ერთი სიუჟეტით დაიწყო, რომელიც ტელეკომპანია "იმედის” გადაცემაში „იმედის დღე” გავიდა. სოფია კვინიკაძე ცნობილი ბლოგერია, რომელიც წლებია, სამხრეთ კორეაში ცხოვრობს და მუშაობს. ეკო ფანგანის სიუჟეტის მთავარი გმირიც ის გახლდათ, რის შემდეგაც კვინიკაძემ ქარტიას მიმართა.
სადავო მასალის სათაური გახლდათ - "სოფია კვინიკაძე ჟურნალის გარეკანზე - პოზიტიური დამოკიდებულება სხეულის მიმართ თუ ჭარბი წონის ნორმალიზება?". ჟურნალისტმა ეკო ფანგანმა სიუჟეტი წარმოადგინა რუბრიკაში „სტილი ეკო ფანგანთან ერთად".
ჟურნალისტი გადაცემაში ამბობდა:
"ჭარბ წონაზე ამ საუკუნეში ძალიან ხშირად ვსაუბრობთ, არის სხვადასხვა მოსაზრებები, ხან არის ძალიან აქტიური ბრძოლა ჭარბ წონასთან, თუმცა ამ ბოლო დროს დაიწყო ასეთი მიმდინარეობა - love your body, შეიყვარე შენი სხეული და პირიქით გახდა ჭარბი წონის ნორმალიზება. მე მინდა დავიწყო ეს ამბავი ქართველი გოგონათი, ბლოგერით, რომელიც არის პლუს საიზ მოდელი, რაც ნიშნავს - დიდი ზომის ტანსაცმლის რეკლამირებას ვინც აკეთებს, იმ ადამიანებს ჰქვიათ. ის მოღვაწეობს კორეაში და ძალიან წარმატებით, როგორც ჩანს, რადგან საერთაშორისო ფრანგული მოდური გამოცემის ყდაზე ვნახეთ მისი ფოტოები... ეს არის ყდა, love your body და ხედავთ, ალბათ, ცოტა სრული ტანის, არაჩვეულებრივი გოგონები იღებენ ამ ფოტოგადაღებაში მონაწილეობას. ეს ყველაფერი გამოქვეყნდა სოციალურ ქსელში და, რა თქმა უნდა, ჩვენც გვინდა გამოვეხმაუროთ".
● „ესეც ერთგვარი მიმდინარეობაა იმისა, რომ შევიყვაროთ ჩვენი თავი, რადგან ასეთი პერსონაჟები დისნეის მულტფილმებში არ გამოჩენილან, ასეთი პუტკუჩები მთავარ როლში. აქამდე სულ პრინცესები, თხელი გოგონები იყვნენ... აი, ხედავთ ბიანკას, რომელსაც ძალიან უნდა ცეკვა, მასწავლებელი კარგად არ აფასებს, სულ ეუბნება ისეთ ფრაზებს, რომელიც ხაზს უსვამს მის ნაკლებს გარეგნობის - კისერი არ გივარგა, მუცელი არ გივარგა..."
● "ინგლისურ სტატიებში იყო ასეთი ამბავი აღწერილი, რომ, უფრო მეტ, სოციალურ ფენებზე იყო აქცენტირება. ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ ფუფუნება ცხოვრებაში, თითქოს, ხო, პირიქით არის - კარგად ჭამს, კარგად ცხოვრობსო, პირიქით ყოფილა, იმ ადამიანებს არ აქვთ შეიძლება დრო, საშუალება იმისა, რომ ჯანსაღად იკვებონ და შესაბამისად, ასე ქუჩაში უცბად იღებენ ასეთ საკვებს. იმ ადამიანებისთვის არის ეს ნორმალიზაციის საპირისპირო მიმდინარეობა, პროპაგანდა, რომ არ შეიძლება ამის ნორმალიზება, რაღაც გარკვეული კილოგრამების ზემოთ, რადგან ის ადამიანები ვერ აღიქვამენ, ის კი არა, რომ ქმარს მოსწონს, ქმარს და ცოლსაც შეიძლება არ მოსწონდეთ, მაგრამ იმათ არ აქვთ ამის დრო და საშუალება. სწორედ ვერ აღიქვამენ თავიანთ პრობლემას. ეს იყო ძალიან დიდი კვლევის შედეგი, ადამიანი, რომელიც ვერ აღიქვამს, არ აქვს ამის დრო, უბრალოდ შეიძლება გახდეს მსვერპლი, შემდეგ დაიღუპოს ახალგაზრდა ასაკში”.
● "ყველამ მართლა უნდა შეიყვაროს თავისი თავი და სტერეოტიპებს არ უნდა დავემსგავსოთ, თუმცა ჯანმრთელობის ხარჯზე მაინც შევეცადოთ, რომ ეს არ მოხდეს, რადგან ჩვენ და ჩვენი მეგობრები, ოჯახის წევრები, ახლობლებიც ბედნიერები იყვნენ ჩვენივე სხეულით, აქაც ოქროს შუალედი ძალიან მნიშვნელოვანია”.
სოფია კვინიკაძე მიიჩნევდა, რომ გადაცემა წაახალისებდა ჭარბწონიანი ადამიანების მიმართ ქვეყანაში უკვე არსებულ სტიგმას და დისკრიმინაციულ განწყობას, რომ ყოველგვარ ჭარბ წონას არაჯანსაღი კვება იწვევს. მისი თქმით, ამას ამტკიცებდა გარემოება, რომ გადაცემის დასაწყისში ეკრანზე აჩვენებდნენ ჭარბწონიანი ადამიანის ფოტოს, რომელიც fast food-ს [სწრაფი კვება] მიირთმევს.
ქარტიის საბჭომ მიიჩნია, რომ ამ შემთხვევაში, ნამდვილად დაირღვა ქარტიის მე-7 პრინციპი და ჟურნალისტმა ხელი შეუწყო დისკრიმინაციას, სტერეოტიპების ტირაჟირებას/გაძლიერებას. ჟურნალისტი ვალდებულია, ერკვეოდეს, რას ნიშნავს დისკრიმინაცია და მისი წახალისება, სტიგმა და სენსიტიური გამონათქვამები.
ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ მედიამ სიფრთხილით უნდა აჩვენოს ისეთი ვიზუალური მასალა, რომელიც ხელს უწყობს სტერეოტიპული წარმოდგენების გამძაფრებას. მაგალითად, რუბრიკის დასაწყისში ჩანან ქალები, რომლებიც სწრაფი კვების პროდუქტებით იკვებებიან, ეს შესაძლოა აძლიერებდეს მოსაზრებას, რომ ყველა ჭარბი წონა არაჯანსაღი კვებით არის გამოწვეული. ფოტოებში ვხედავთ მხოლოდ ქალებს, რაც ასევე სტერეოტიპულია.
რაც შეეხება ქარტიის მე-10 პრინციპს: "ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი“. ამ შემთხვევაში ეკო ფანგანი გამართლდა და საბჭომ გადაწყვიტა, რომ მას მე-10 პრინციპი არ დაურღვევია.
სოფია კვინიკაძე ამბობდა, რომ მან მედიასაშუალებას წინასწარ განუმარტა, რომ არ გამოეყენებინა მისი ფოტოები და უარი უთხრა კომენტარზე. ტელევიზიამ ფოტოები მისი ნებართვის გარეშე გამოიყენა და ისაუბრა მის პიროვნებაზე, პროფესიასა და მოღვაწეობაზე. მისი თქმით, ჟურნალისტმა გააჟღერა მისი სახელი გადაცემაში, რომელიც შეიცავდა დისკრიმინაციულ, არასანდო წყაროების საფუძველზე შედგენილ ფრაგმენტებს, რაც მას რეპუტაციულ ზიანს აყენებდა.
ქარტიის საბჭოს პრაქტიკის თანახმად, პირის პირადი ცხოვრების შესახებ ინფორმაცია მხოლოდ მაშინ შეიძლება გახდეს საჯარო, თუ ეს ინფორმაცია ემსახურება საზოგადოების განსაკუთრებულ ინტერესს.
საზოგადოების განსაკუთრებული ინტერესი შეფასების საგანია. „ინტერესი“ არ ნიშნავს რომელიმე პირის სუბიექტურ სურვილს, რომ იცოდეს სხვა პირის პირადი ცხოვრების შესახებ ინფორმაცია, არამედ ობიექტურად უნდა დადგინდეს, რამდენად იყო საზოგადოებისათვის აუცილებელი, პირადი ცხოვრების შესახებ დეტალების ცოდნა.
სოფიო კვინიკაძის ჟურნალის გარეკანზე მოხვედრის ფაქტის მიმართ შესაძლებელია არსებობდეს საჯარო ინტერესი.
ჟურნალისტმა ინფორმაცია დისკრიმინაციულად გააშუქა, შესაბამისად, საბჭომ მე-7 პრინციპი მიიჩნია დარღვეულად, მე-10 პრინციპის დარღვევა კი არ დაადგინა.
ფოტოები, რომლის გამოქვეყნებაზე განმცხადებელს ჰქონდა პრეტენზია, საჯაროდ არის გავრცელებული და მოპოვებულია საჯაროდ ხელმისაწვდომი წყაროებიდან, სოციალური ქსელიდან" - წერია საბჭოს გადაწყვეტილებაში.
აღნიშნულს სოფია კვინიკაძე სოციალურ ქსელში გამოეხმაურა და დაწერა:
- აჰა ბატონო! რატო გაბრაზდა ეს გოგოო, მაგაზე კაის მეტი არაფერი უთქვამთ იმ გადაცემაშიო, ვინც იძახდით. მიზეზი, ახსნილი და დასაბუთებული, რატომ გავღიზიანდი და არ მინდოდა იქ გამოჩენა. ფოტოების გამოყენებაზე ნაწილი არ მიიჩნიეს დარღვეულად, რასაც ველოდი...