რა ჰქვია წიგნს, რომელმაც უფრო მეტი სიცოცხლე შეიწირა, ვიდრე ომების უმეტესობამ?
ისტორიაში მრავალი ტრაგედია და მასობრივი მსხვერპლი მომხდარა ომების, ეპიდემიებისა თუ ბუნებრივი კატასტროფების შედეგად. თუმცა არსებობდა ერთი წიგნი, რომლის გამოც ათასობით უდანაშაულო ადამიანი უმოწყალოდ დასაჯეს, აწამეს და ცოცხლად დაწვეს. ეს წიგნია "Malleus Maleficarum" — ჯადოქრების ჩაქუჩი.
რა იყო „ჯადოქრების ჩაქუჩი“?
„Malleus Maleficarum“ 1487 წელს გამოსცა გერმანელმა დომინიკელმა ინკვიზიტორმა ჰაინრიხ კრემერმა. იგი ითვლება ერთ-ერთ ყველაზე სასტიკ სახელმძღვანელოდ, რომელიც ოდესმე დაწერილა ადამიანების წამებისა და დევნის ლეგიტიმაციაზე.
წიგნი იყო ინსტრუქცია, თუ როგორ უნდა ამოიცნო ეშმაკთან კავშირის მქონე ადამიანები, როგორ გამოიძიო, აწამო და საბოლოოდ გაასამართლო ისინი. განსაკუთრებული აქცენტი კეთდებოდა ქალებზე, რომელთაც იმდროინდელი საზოგადოება ადვილად ადანაშაულებდა „ჯადოქრობაში“ — მცირედი ეჭვის ან ჭორის საფუძველზეც კი.
როგორ იქცა წიგნი მასობრივი სასიკვდილო იარაღად?
XVI-XVII საუკუნეებში „ჯადოქრების ჩაქუჩი“ ოფიციალურად გამოიყენებოდა ევროპის ინკვიზიციებში. წიგნში დეტალურად იყო აღწერილი:
◊ როგორ უნდა ჩატარებულიყო დაკითხვა და წამება
◊ რა ნიშნებით ამოეცნო ჯადოქარი
◊ როგორ უნდა აღიარებინოთ ეჭვმიტანილს დანაშაული
◊ და როგორ მიესაჯათ სიკვდილი — ცეცხლზე დაწვით.
ბევრ რეგიონში საკმარისი იყო ერთი ადამიანის ჩვენება ან უბრალო დაბეზღება, რათა ეჭვმიტანილი სამუდამოდ გაექროთ საზოგადოებიდან. წიგნი განსაკუთრებით პოპულარული იყო გერმანიაში, შვეიცარიაში, საფრანგეთსა და ესპანეთში.
რამდენი ადამიანი შეეწირა მას?
ზუსტი მონაცემები არ არსებობს, თუმცა ისტორიკოსები ვარაუდობენ, რომ ჯადოქრობის ბრალდებით 20 000-დან 60 000-მდე ადამიანი იქნა დასჯილი. ამ ადამიანების აბსოლუტური უმრავლესობა ქალი იყო, ხშირად — განათლებული, დამოუკიდებელი ან უბრალოდ ის, ვინც ტრადიციული სტანდარტებისგან ოდნავ განსხვავდებოდა.
ჯადოქრების სასამართლოები ტარდებოდა როგორც ეკლესიაში, ისე საჯარო მოედნებზე. მსხვერპლს ხშირად აწამებდნენ მანამ, სანამ მათგან სასურველ აღიარებას მიიღებდნენ.
როგორ დასრულდა ჯადოქრების დევნის ეპოქა
XVII საუკუნის ბოლოს ევროპაში განათლებისა და მეცნიერების განვითარებასთან ერთად, ჯადოქრებზე დევნის ტალღა ნელ-ნელა ჩაცხრა. ევროპის რამდენიმე ქვეყანაში ინკვიზიციის სასამართლოები გაუქმდა, ხოლო „Malleus Maleficarum“ აკრძალულ ტექსტად გამოცხადდა.
თუმცა მანამდე ათასობით უდანაშაულო ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა — მხოლოდ იმიტომ, რომ ისინი სხვებისგან განსხვავდებოდნენ.
"ჯადოქრების ჩაქუჩი" კაცობრიობის ერთ-ერთი ყველაზე ბნელი პერიოდის სიმბოლოა. ეს წიგნი დღემდე შეგვახსენებს, როგორ ადვილად შეიძლება დაუნდობელი იდეოლოგია, სიბნელე და უსაფუძვლო შიში იქცეს უდანაშაულო ადამიანების სიკვდილის მიზეზად.
ისტორიამ გვასწავლა — როცა წიგნი უბრძანებს სიკვდილს, ადამიანს, რომელიც კითხვას არ აჩერებს, შესაძლოა ბრბო მოჰყვეს.