“გავოცდი, როცა ქუთაისს ეწვია, საკმაოდ გახუნებულ ჩოხაში გამოწყობილი... ჩუმი გენიოსი იყო და როგორც ცნობილია, გენიოსისთვის კანონი არ დაწერილა“ - კონსტანტინე გამსახურდიას ლეგენდარული ლექცია ვაჟა-ფშაველაზე | Allnews.Ge

“ენას გი­წუ­ნებ, ფშა­ვე­ლო,/ მგო­სა­ნო მა­ღალ მთი­საო,/ თუმც კი გვი­თე­სავ მარ­გა­ლიტს!../ მკი­თხვე­ლიც იმას მკი­საო!" - რო­გორც ცნო­ბი­ლია, ეს სტრი­ქო­ნე­ბი აკა­კი წე­რე­თელ­მა ვაჟა-ფშა­ვე­ლას მი­უ­ძღვნა, რა­საც მა­შინ­ვე არა­ერ­თგვა­რო­ვა­ნი შე­ფა­სე­ბე­ბი მოჰ­ყვა.

ამ სი­ტყვე­ბის ავ­ტო­რი აკა­კი იყო და ერთი შეც­დო­მა ალ­ბათ, მა­საც ეპა­ტი­ე­ბო­და, თუმ­ცა კა­ცია და გუ­ნე­ბა...

თა­ვად ვა­ჟამ, ბევ­რი ფიქ­რის შემ­დეგ მგო­სანს ლექ­სად ასე უპა­სუ­ხა:

"გულს მის­ვე­ნია ხა­ტა­და/ ენა მთი­სა და ბა­რი­სა./ მე არც ერთს კი­ლოს არ ვწუ­ნობ,/ თუა ქარ­თვე­ლის გვა­რი­სა,/ მო­თაყ­ვა­ნე ვარ ყოვ­ლი­სა/ იმათ ტკბი­ლის და მწა­რი­სა".

ვაჟა-ფშა­ვე­ლა­ზე აზრი დიდ­მა მწე­რალ­მა - კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დი­ამ გა­მოთ­ქვა და მას ლექ­ცი­აც მი­უ­ძღვნა, რო­მელ­შიც გე­ნი­ო­სი სა­კად­რი­სად შე­ა­ფა­სა.გთა­ვა­ზობთ იმ ლექ­ცი­ის ეპი­ზო­დებს, სა­დაც თა­ვად დიდი შე­მოქ­მე­დი, და­უ­შუ­რებ­ლად სა­უბ­რობს გე­ნი­ოს­ზე:

“სიყრმე­ში ვაჟა-ფშა­ვე­ლა წარ­მოდ­გე­ნი­ლი მყავ­და რო­გორც ჩო­ხი­ა­ნი დევ­კა­ცი, ფან­დუ­რით ხელ­ში. უფრო მეტი, იგი თავ­ჩაჩ­ქნი­ან და თო­რი­ან ვაჟ­კა­ცად მე­ოც­ნე­ბე­ო­ბაა... რო­გორ გა­ვოც­დი, როცა ქუ­თა­ისს ეწ­ვია ვაჟა საკ­მა­ოდ გა­ხუ­ნე­ბულ ჩო­ხა­ში გა­მო­წყო­ბი­ლი. არც მისი საკ­მა­ოდ და­ბა­ლი შუბ­ლი და არც თვა­ლე­ბი გე­ნი­ო­სო­ბის ნი­შანს არ ატა­რებ­დნენ. მერ­მე ის იყო, მე უცხო­ეთს წა­ვე­დი და სამ­შობ­ლო­დან მო­მეს­მო­და მისი გო­ლი­ა­თუ­რი ბუ­ბუ­ნი. ვაჟა ძვე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს რა­ინ­დუ­ლი წარ­სუ­ლის ვარ­დია... ლირა... ჩაჩ­ქა­ნი და რკი­ნის პე­რან­გი შე­ეძ­ლო ეტა­რე­ბი­ნა მხო­ლოდ ვა­ჟას. მსოფ­ლიო პო­ე­ზი­ა­ში არ მე­გუ­ლე­ბა მისი ბა­და­ლი პო­ე­ტი. ასე­თი თა­ვის­თა­ვა­დი, ორი­გი­ნა­ლო­ბით მო­სი­ლი. მისი გა­მო­ჩე­ნა ქარ­თუ­ლი პო­ე­ზი­ის ვარ­სკვლა­ვედ­ზე იწ­ვევს ჩვენს გულ­ში აღ­ტა­ცე­ბას და გან­ცვიფ­რე­ბას. რუს­თა­ველ­მა და გუ­რა­მიშ­ვილ­მა და­ა­ნა­თეს მას დიდი მად­ლი ეგ იყო და ეგ. პო­ე­ტის შე­ფა­სე­ბა­ში ჩემ­თვის უმ­თავ­რე­სია ენობ­რი­ვი პო­ზი­ცია ავ­ტო­რის, რად­გან ენა მწერ­ლი­სათ­ვის, რაც კომ­პო­ზი­ტო­რის­თვის, სა­მუ­სი­კო ინ­სტრუ­მენ­ტია. აქ ბევ­რი რამ ჰქონ­და სა­დაო აკა­კი წე­რე­თელს და სი­მონ ხუნ­და­ძეს...

მე სიყრმი­დან­ვე ვა­ჟას მემ­ხრე ვი­ყა­ვი და გიმ­ნა­ზი­ის უკა­ნას­კნელ კლა­სებ­ში მერ­ხი­დან ვუ­წევ­დი ოპო­ზი­ცი­ას ჩემს გან­სვე­ნე­ბულ მას­წავ­ლე­ბელს - სი­მონ ხუნ­და­ძეს. იმ დრო­ი­დან მე არ შე­მიც­ვლია შე­ხე­დუ­ლე­ბა­ნი ვა­ჟას ენის­მი­ე­რი პო­ზი­ცი­ე­ბის მი­მართ. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მე პი­რა­დად მუ­დამ მი­მაჩ­ნდა ქარ­თუ­ლი ენის გე­ნე­რა­ლუ­რი ხაზი ის მაგ­ნი­ტურ ვე­ლია, რო­მელ­საც მწე­რა­ლი არ უნდა გა­დას­ცდეს, მაგ­რამ ვაჟა ჩუმი გე­ნი­ო­სი იყო და რო­გორც ცნო­ბი­ლია, გე­ნი­ო­სის­თვის კა­ნო­ნი არ და­წე­რი­ლა... ზოგს ასე ჰგო­ნია, რომ ვა­ჟას კუ­თხურ, ფშა­ვურ-ხევ­სუ­რუ­ლი დი­ა­ლექ­ტი რომ არ მო­ეშ­ვე­ლი­ე­ბი­ნა, ამ სი­მაღ­ლე­ზე ვერ ას­წევ­და თა­ვის პო­ე­მებ­სა და ლექ­სებს. მე კი მგო­ნია, ვაჟა გან­გებ გა­ე­მიჯ­ნა ტრი­ვი­ა­ლურ პრო­ვინ­ცი­ა­ლიზ­მში გა­დაჭ­რილ ქარ­თულ ენას.

ილი­ას და აკა­კის სიკ­ვდი­ლის შემ­დეგ ქარ­თუ­ლი ენა და­იქ­საქ­სა, უგერ­გი­ლო მწერ­ლებ­მა ვერ შეძ­ლეს დი­ა­ლექ­ტე­ბის ტყვე­ო­ბი­დან თა­ვის დაღ­წე­ვა... ჩვენ ვიქ­ნე­ბით უსა­მარ­თლოდ გან­მსჯელ­ნი, თუ დი­ა­ლექ­ტიზ­მის ცოდ­ვებს მოვხსნით ჩვენს კლა­სი­კო­სებს... პრო­ზა­სა და პო­ე­ზი­ა­ში, რე­მარ­კებ­ში ვაჟა მა­ინ­ცდა­მა­ინც არ სცო­დავს. არა­ვი­თა­რი საყ­ვე­დუ­რი არ ეკუთ­ვნო­და აკა­კი­სა­გან, არც არა­ვის­გან. იხილეთ სრულად