"ქართული მისთვის ჩვეულებრივი სამეტყველო ენა იყო" - პუტინის "ქართული საიდუმლო"
პოლონელი ჟურნალისტი და მწერალი კრისტინა კურჩაბ-რედლიხი არაერთი წიგნის, ასევე ფილმის ავტორია. ერთ-ერთი პირველია, რომელიც პუტინის საქართველოში გატარებულ ბავშვობაზე მტკიცებით ფორმაში საუბრობს. 2005 წელს ის ჟურნალისტური საქმიანობისთვის ნობელის პრემიაზე წარადგინეს. "კვირის პალიტრა" მას ვარშავაში დაუკავშირდა:
- ჯერ კიდევ 2000-იანი წლების დამდეგს ამის შესახებ ერთ-ერთმა ქართულმა მედიამ მოამზადა სტატია (ცნობისთვის: ქალზე, რომელიც თავს პუტინის დედად მიიჩნევდა, "კვირის პალიტრის" ჟურნალისტმა მარინა ბაბუნაშვილმა 2001 წელს ვრცელი ინტერვიუ მოამზადა, სადაც მოხუცი თავის ისტორიას დეტალურად გვიამბობდა), რომლის ამონარიდები, თემისადმი ცხოველი ინტერესის გამო რუსულ მედიაშიც გავრცელდა.
რუსეთის საპრეზიდენტო არჩევნებამდე ორი კვირით ადრე გაზეთ "Совершенно секретно-ს" დამფუძნებელი, შესანიშნავი ჟურნალისტი არტემ ბოროვიკი, კომპანია "Альянс"-ის წარმომადგენელ ზია ბაჟაევსა და კიდევ შვიდ კაცთან ერთად კერძო თვითმფრინავ Як-40-ით საქართველოში ვლადიმირ პუტინის დედასთან შესახვედრად აპირებდნენ გამოფრენას, მაგრამ თვითმფრინავი შერემეტიევოს აეროპორტში აფრენიდან რამდენიმე წუთში აფეთქდა. ავიაკატასტროფას ეკიპაჟის ყველა წევრი ემსხვერპლა. ოფიციალურად მას ტრაგიკული შემთხვევა უწოდეს, თუმცა მაშინვე გაჩნდა ეჭვი, რადგან ცნობილი გახდა მიზეზი, რის გამოც ბოროვიკი საქართველოში მოფრინავდა. საინტერესო ის იყო, რომ მან პრეზიდენტობის მაშინდელი კანდიდატის ბავშვობის ამსახველი დოკუმენტური მასალა ვერ იპოვა, საქართველოში კი იმიტომ მიდიოდა, რომ მის ბიოლოგიურ დედაზე ინფორმაცია ჰქონდა. თვითმფრინავის აფეთქების საქმის გამოძიება 15 თვეზე მეტხანს გაგრძელდა, მაგრამ პილოტის დანაშაულის გარდა, სხვა პრობლემა ვერ გამოიკვეთა და საქმე დაიხურა.
2000 წლის 25 აპრილს, მაშინ, როცა პუტინი უკვე პრეზიდენტი იყო, ბოროვიკი და ბაჟაევი კი დაკრძალული, არტემ ბოროვიკის გაზეთმა "Версия"-მ მაინც დაბეჭდა სტატია პუტინის საქართველოში გატარებულ პერიოდზე სათაურით "Генацвале Путин", თუმცა იმ დროისთვის მას პოლიტიკური სიმწვავე დაკარგული ჰქონდა, თან ეს იყო მხოლოდ ვერსია.
იმავდროულად, გაირკვა, რომ მეტეხში, სადაც არსებული ინფორმაციით, პუტინმა ბავშვობა გაატარა, ვიღაც ჩინოვნიკები გამოჩნდნენ, რომლებიც მის შესახებ ცნობებს აგროვებდნენ და ვერა პუტინას სახლიდან გააქრეს მისი შვილის ბავშვობის ფოტოები, კითხვებს უსვამდნენ მის გარემოცვასაც, "პატარა ვოვაზე" რამე იცოდნენ თუ არა, ან ფოტოებს ხომ არ ინახავდნენ.
ეს ის პერიოდია, როდესაც საქართველოში მძიმე სოციალური მდგომარეობაა, დენი თითქმის არ იყო, ინფორმაცია იოლად ვერ ვრცელდებოდა და ბევრი რამ დაიკარგა, მაგრამ ბევრს ახსოვდა პატარა ბიჭი ვოვა, რომელიც ამ სოფელში იზრდებოდა. მას შემდეგ იმ სოფლით, ოჯახითა და ვერა პუტინათი დაინტერესება გაიზარდა და ჟურნალისტების ვიზიტებიც გახშირდა. პარალელურად, ოჯახს ხშირად "სტუმრობდნენ" რუსეთის საიდუმლო უწყების თანამშრომლები და აფრთხილებდნენ, ემუქრებოდნენ, რომ ამ თემაზე არავისთან ელაპარაკათ, თორემ პრობლემები შეექმნებოდათ.
- ფიქრობთ, რომ რუსეთის სპეცსამსახურების თანამშრომლები იყვნენ სოფელ მეტეხში?
- დიახ, ФСБ-ს თანამშრომლები. ფაქტია, სკოლიდან გაქრა პუტინის საბუთები, ახლობლებს ჩამოართვეს ფოტოები. მეტეხელებმა მისი ხსენება შეწყვიტეს, პატარა ვოვას მძიმე ბავშვობაზე მხოლოდ პირად საუბრებში ლაპარაკობდნენ. როცა პუტინმა საპრეზიდენტო კამპანია წამოიწყო, რუსეთის პოლიტელიტამ მოსახლეობას პეტერბურგის ელიტურ გარემოცვაში აღზრდილი კადრი შესთავაზა, ზედმეტი, არასასიამოვნო წარსულის გახსენება კი თავსატეხი იქნებოდა.
რუსეთში პუტინის გააქტიურების პარალელურად სოფელ მეტეხით არა მარტო ქართველი ან რუსი, არამედ მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის ჟურნალისტები დაინტერესდნენ. უფროსმა თაობამ, როგორც ჩანს, ზედმეტი პრობლემისგან თავის არიდება გადაწყვიტა და მედიასთან კომუნიკაცია შეამცირა. პუტინის იდენტობის დამადასტურებელი ყველანაირი ცნობა ძალიან სწრაფად ქრებოდა.
თუმცა აკრძალვამდე მეტეხელებს არაერთხელ უამბიათ, რომ გასული საუკუნის 50-იანი წლების დამდეგიდან 60-იანი წლების მიწურულამდე მათ თვალწინ იზრდებოდა ქერა და ცისფერთვალება ბიჭი, ვალოდია, რომ დედამისი, ვერა, ცოლად გაჰყვა მეტეხელ გრიგოლ ოსეფაშვილს. ერთი სიტყვით, 2019 წლის ოქტომბერში საქართველოში ჩასასვლელად უამრავი მიზეზი მქონდა, თუმცა იქ სენსაციის საძებნელად კი არა, ადამიანის ფსიქოლოგიური პრობლემების საწყისის, ძალადობის, ტირანიისა და დიქტატურის ფესვების შესასწავლად ჩავედი. მაინტერესებდა, რა იწვევდა ამ ადამიანში ასეთ სისასტიკეს და შევეცადე დეტალურად გამომეძიებინა პუტინის ბავშვობა, კა-გე-ბეს შელამაზებული კი არა, რეალური. ვიცოდი, რომ მისი სისასტიკე უსაფუძვლო ვერ იქნებოდა. ასე დაიწყო ყველაფერი. პუტინის "პეტერბურგული ბავშვობის" ზღაპარი რომ საეჭვოა, ამაზე მიანიშნებს საინტერესო დოკუმენტური ფილმი "პუტინის დედა", სადაც ავტორების მოპოვებული ცნობები ემთხვევა საქართველოსა და პეტერბურგში მოსმენილს.
- კონკრეტულად?
- ის, რომ პუტინის ნამდვილი დედა, ვერა ნიკოლაევნა, სანქტ-პეტერბურგელი კი არა, 1926 წელს ურალში, პერმის ოლქის ერთ-ერთ პატარა ქალაქში დაბადებული ქალია. ის სოფლის მეურნეობის ტექნიკუმში მექანიზაციის ფაკულტეტზე სწავლობდა მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ წლებში. იქ გაიცნო თანატოლი ბიჭი, პლატონ პრივალოვი, რომელთან ერთადაც ცხოვრობდა, დაფეხმძიმდა და მაშინ გაიგო, რომ პლატონი ცოლშვილიანი ყოფილა. ვერა დედასთან დაბრუნდა, დაბა კერიხინაში, სადაც სამშობიარო არ იყო და 1950 წლის 7 ოქტომბერს ურალის ოლქის ქალაქ ოჩერის სამშობიაროში გააჩინა ბიჭი - ვლადიმირ პუტინი.
დაახლოებით ერთი წელი დედასთან ერთად ზრდიდა პატარა ვაჟს, შემდეგ კი პრაქტიკის გასავლელად ტაშკენტში გაანაწილეს. სადაც ვერა პრაქტიკას გადიოდა, სამხედრო ნაწილი ყოფილა განთავსებული და იქ გაიცნო საბჭოთა ჯარისკაცი, გრიგოლი, იგივე გოგა ოსეფაშვილი. როგორც კავკასიელ მამაკაცებს ახასიათებთ, ძალიან მარტივად დაახვია გოგოს თავბრუ, უთხრა, რომ საქართველოში დიდი და ლამაზი სახლი ჰქონდა, სადაც ბედნიერად იცხოვრებდნენ, და ვერამაც დაუჯერა. სინამდვილეში სასახლე ერთი უბადრუკი პატარა სახლი აღმოჩნდა, მაგრამ ვერას ძალიან უყვარდა ქართველი ქმარი, ამიტომ გაჭირვების მიუხედავად, კი არ მიატოვა, ურალიდან თავისი პატარა შვილი წამოიყვანა და საქართველოში დარჩა. ვერას ქმარმა გერი თავიდანვე აითვალწუნა. მისი იქ ყოფნა დიდად არ მოსწონდა ბევრი მიზეზის გამო, ხელმოკლედ ცხოვრობდნენ და ეშინოდა, რომ ვერ არჩენდა. მამინაცვალი გერს სცემდა...
ბოლოს დედამ ვერ გაუძლო შვილის უბედურებას და როცა ბიჭმა მესამე კლასი დაამთავრა, დროებით, სავარაუდოდ, ზაფხულის არდადეგების გასატარებლად, რუსეთში, მშობლების სახლში წაიყვანა.
- ბავშვი ქართულად სწავლობდა?
- დიახ, ქართული მისთვის ჩვეულებრივი სამეტყველო ენა იყო, იმდენად, რომ ურალის სკოლაში შეყვანის შემდეგ ორი კლასით უკან დასვეს, რადგან რუსული ენა სრულყოფილად არ იცოდა.
დედა ამბობს, რომ ბავშვის ურალში წაყვანის გადაწყვეტილება მის გადასარჩენად მიიღო, სურდა, მოძალადე მამინაცვლისგან დაეხსნა, ნორმალური კვება, მზრუნველობა ჰქონოდა. თუმცა ვერასდროს იფიქრებდა, რომ შვილს უკანასკნელად ხედავდა. მოხუცი იხსენებდა, დამშვიდობებისას, რომელიც მაშინ დროებითი მეგონა, ისე ტიროდა, მთელი სხეულით კანკალებდა. არ მინდოდა ისტერიკას ავყოლოდი და არც ჩავიხუტე, რასაც მთელი ცხოვრება ვნანობო. ვერას მშობლებმა ერთხანს იზრუნეს ბიჭზე, მაგრამ... განაგრძეთ კითხვა