38-წუთიანი ომი - ვის შორის მოხდა ყველაზე ხანმოკლე კონფლიქტი მსოფლიო ისტორიაში?
1896 წლის ინგლისისა და ზანზიბარის კონფლიქტი მხოლოდ 38 წუთს გაგრძელდა, რაც ისტორიაში ყველაზე ხანმოკლე ომად შევიდა. ბრიტანელი პროფესიონალი ისტორიკოსები 1896 წლის 27 აგვისტოს ხანმოკლე შეჯახებას ტრაგიკულ ისტორიულ ანეკდოტად და გინესის რეკორდების წიგნის ეპიზოდად მიიჩნევენ.
მაგრამ აფრიკული მხარე 38 წუთიან ბრძოლას ნამდვილ კოლონიალურ სამხედრო კონფლიქტად მიიჩნევს, რადგან სულთნის სასახლის დაბომბვის დროს გარნიზონის 570 ადამიანი დაიღუპა. ინგლისელების მხარეს კი მხოლოდ ერთი ოფიცერი დაიჭრა.
რა წინაპირობა ჰქონდა ომს?
გერმანიამ და დიდმა ბრიტანეთმა პირველ მსოფლიო ომამდე დიდი ხნით ადრე დაიწყეს კონფლიქტი და ორ კოლონიალურ იმპერიას შორის დაპირისპირების ერთ-ერთი ეპიზოდი იყო ბრძოლა ზანზიბარის სასულთნოსთვის. სასულთნო ბრიტანეთის იმპერიის პროტექტორატის ქვეშ იმყოფებოდა, თუმცა ახალგაზრდა მმართველი ოსტატურად ინარჩუნებდა ნეიტრალიტეტს, მანევრირებდა ინგლისისა და გერმანიის ინტერესების არეულ წყლებში.
25 აგვისტოს სულთანი მოულოდნელად გარდაიცვალა (არსებობს ვერსია, რომ სიკვდილის მიზეზი მოწამვლაა) და მისმა მემკვიდრემ, რომელმაც სასახლის გადატრიალება მოახდინა, უეცრად შეცვალა პოლიტიკური კურსი, მან გერმანია ამჯობინა. თავის მხრივ, დიდი ბრიტანეთი ელოდა, რომ ტახტს დაიკავებდა გარდაცვლილი ჰამუდ იბნ მუჰამედის ბიძაშვილი, რომელიც იყო ბრიტანეთის გვირგვინის ერთგული.
დედოფლის ქვეშევრდომებმა დიდხანს არ დააყოვნეს, წამოაყენეს ულტიმატუმი და მოითხოვეს, რომ ახალ სულთან ხალიდ იბნ ბარგაშს დილის ცხრამდე დაეტოვებინა სასახლე.
ორი დაჯავშნული კრეისერის და სამი ტორპედოს გემის ესკადრილიამ გარს შემოუარა ერთადერთ ზანზიბარულ გემს, სულთნის იახტა გლაზგოს და დაიკავა თავდასხმის პოზიცია გზის საყრდენზე. ახალმა მონარქმა, ხალიდმა შეკრიბა 2800 კაციანი გარნიზონი და სავარაუდოდ გერმანიის დახმარების იმედად იყო. მაგრამ მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოს გერმანელებს ჯერ კიდევ ეპარებოდათ ეჭვი ბრიტანეთთან ღიად დაპირისპირების შესაძლებლობაში და არ გაგზავნეს ჯარისკაცები აფრიკაში საბრძოლველად.
შედეგად, თავდაჯერებული მონარქის გადაწყვეტილებამ გამოიწვია თითქმის ექვსასი თანამემამულის დაღუპვა, ხოლო უბედური მეთაური კრეისერის ჩაძირვის შემდეგ თავად გაიქცა. 38 წუთი სასაცილო დროა სრულფასოვანი ომისთვის, თუმცა ანგლო-ზანზიბარის კონფლიქტი შეიძლებოდა უფრო ადრეც დასრულებულიყო.
გასული საუკუნეების წესების მიხედვით, საომარი მოქმედებების დასასრულებლად, საჭირო იყო სასახლიდან ეროვნული დროშის ჩამოგდება (მაგალითად, დაფარულ იახტაზე, მეზღვაურებმა ჩამოაგდეს ბანერი და გადაარჩინეს ინგლისური ნავების მიახლოებით), მაგრამ პანიკური მდგომარეობის გამო არავის უფიქრია ამ სიმბოლური აქტის შესრულებაზე.
ქაოსი სუფევდა, ხალხი დაბომბვას გარბოდა და ესკადრილიამ არ მიიღო მტრის სიგნალი ჩაბარების შესახებ. მსუბუქმა და მძიმე გემებმა განაგრძეს ჭურვების სროლა, რომელთა რაოდენობამ საბოლოოდ 500-ს მიაღწია. საბედნიეროდ, გაშვებულმა ჭურვმა დროშის ბოძი ჩამოაგდო და ისტორიაში უმოკლეს ომი პირველი გასროლიდან ზუსტად ოცდათვრამეტი წუთის შემდეგ დასრულდა.