8 თუ 9 მაისი? - როდის და როგორ იზეიმეს გამარჯვების დღე საბჭოთა კავშირში პირველად?
9 მაისს მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში, განსაკუთრებით კი პოსტსაბჭოთა სივრცეში მეორე მსოფლიო ომში გამარჯვების დღე აღინიშნება. თუმცა თვითონ 9 მაისი საკმაოდ არაერთმნიშვნელოვანი თარიღია.
8 თუ 9 მაისი?
საქმე ის არის, რომ ნაცისტური გერმანიის კაპიტულაციას 7 მაისს, საფრანგეთის ქალაქ რეიმსში, მოკავშირეების მთავარსარდლის, დუაიტ ეიზენჰაუერის შტაბში მოეწერა ხელი. გერმანელთა მხრიდან ხელს აწერდა გენერალ-პოლკოვნიკი ალფრედ იოდლი. აღსანიშნავია, რომ კაპიტულაციის მოლაპარაკებები 4 მაისს დაიწყო, მასში საბჭოთა კავშირიდან გენერალი სუსლოპაროვი მონაწილეობდა, თუმცა დოკუმენტს საბოლოოდ ხელი მხოლოდ მოკავშირეებმა მოაწერეს, რადგან სტალინმა შეთანხმების ტექსტში შესწორებების შეტანა მოითხოვა. თუმცა ფაქტია, რომ გერმანიის შეიარაღებულმა ძალებმა სწორედ 7 მაისს აღიარეს საერთო კაპიტულაცია მოკავშირეთა წინაშე.
კაპიტულაციის ხელმოწერა ქალაქ რეიმსში
დოკუმენტი ხუთი პუნქტისგან შედგება. მასში წერია, რომ გერმანია მოკავშირეთა ძალებსა და სამხედრო სარდლობას ნებდებოდა. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ეს ერთადერთი კაპიტულაციის აქტი არ არის, რომელიც გაფორმდა. სტალინის მოთხოვნით, ფაქტობრივად, იდენტური შინაარსის კაპიტულაციას ხელმეორედ მოეწერა ხელი 8 მაისს ღამით, ბერლინის ოლქში, კერძოდ, კარლსჰორსტის საბჭოთა შტაბ-ბინაში. ამჯერად ხელშეკრულებას გერმანიის მხრიდან ხელს აწერდა ფელდმარშალი კაიტელი (ფელდმარშალი გენერლის უმაღლესი რანგი იყო), საბჭოთა კავშირის მხრიდან კი - მარშალი ჟუკოვი. სტალინის მოთხოვნით ხელმოწერილი დოკუმენტი ყველა მხარემ ცნო და აღიარა. გერმანული ძალების სამხედრო აქტივობა 8 მაისს, საღამოს 23:01 საათზე ოფიციალურად შეწყდა. ამ დროს კი მოსკოვში, ისევე, როგორც საბჭოთა რესპუბლიკებში 9 მაისის, 01:01 საათი იდგა.
კაპიტულაციის ხელმოწერა კარლსჰორსტში
აქედან გამომდინარე, ფაშიზმზე გამარჯვებას ევროპაში 8 მაისს აღნიშნავენ, პოსტსაბჭოთა სივრცის დიდ ნაწილში დღემდე - 9 მაისს.
როდიდან და როგორ აღნიშნავდნენ საბჭოთა კავშირში გამარჯვების დღეს?
1945 წლის 9 მაისს მთავრობამ ოფიციალური ღონისძიების დაგეგმვა ვერ მოასწრო, თუმცა ხალხმა თავად იზეიმა. გამოვიდნენ ქუჩებში, ერთმანეთს ეხუტებოდნენ, ერთობოდნენ, ცეკვავდნენ.
ცნობილი აღლუმი თითქმის ერთი თვის შემდეგ, 24 ივნისს ჩატარდა. ომის ყველა ფრონტის წარმომადგენლებისგან სპეციალური პოლკი შეიქმნა. სპეციალურად ამ დღისთვის ახალი ფორმები შეიკერა, მათ შორის ახალი ჩემქებიც. მეტიც, ჯარისკაცებს დიდი ენთუზიაზმით და მოთხოვნებით არჩევდნენ. ისინი გამარჯვების განსახიერება უნდა ყოფილიყვნენ. ერთ-ერთი დაწესებული სტანდარტი იყო, რომ ყველა სამხედრო, რომელიც მონაწილეობას იღებდა 1.7 მეტრზე დაბალი არ უნდა ყოფილიყო. აღლუმს კონსტანტინე როკოსსოვსკი მართავდა, ჩაბარებით კი - მარშალმა ჟუკოვმა ჩაიბარა. იხილეთ სრულად