ედუარდ შევარდნაძე: საბჭოთა ფუნქციონერიდან მსოფლიო ლიდერამდე
25 იანვარს, საქართველოს მეორე პრეზიდენტის, ედუარდ შევარდნაძის დაბადების დღეა. ექსპრეზიდენტს 95 წელი შეუსრულდებოდა. ამ დღის აღსანიშნავად, შვილიშვილი სოფო შევარდნაძე სოციალურ ქსელში ბებია-ბაბუის აქამდე უცნობ ფოტოს აქვეყნებს...
ედუარდ შევარდნაძე 2014 წლის 7 ივლისს, 86 წლის ასაკში გარდაიცვალა. "ბი-ბი-სის" რუსულენოვანმა ბიურომ ედუარდ შევარდნაძის გარდაცვალებას ვრცელი წერილი მიუძღვნა, რომელშიც წერდა: "ედუარდ შევარდნაძემ სამი ცხოვრებით იცხოვრა: პირველი - საბჭოთა ფუნქციონერის, მეორე - გარდაქმნისა და ახალი აზროვნების შემოქმედის, მესამე - დამოუკიდებელი საქართველოს ლიდერის".
საქართველოს უახლეს ისტორიაში შევარდნაძე წინააღმდეგობრივი ფიგურა იყო.
"დიდი წყენა მაინც დარჩა"
ედუარდ შევარდნაძის კარიერული წინსვლა საქართველოს კომპარტიის პირველ მდივანს ვასილ მჟავანაძეს უკავშირდება - სწორედ მან მიაქცია ყურადღება ახალგაზრდა და ენერგიულ კომკავშირელს. 1957 წელს მჟავანაძემ შევარდნაძე კომკავშირის პირველ მდივნად დანიშნა, შემდეგ მცხეთის რაიკომის პირველ მდივნად, მოგვიანებით თბილისის პირველი მაისის რაიკომის პირველ მდივნად, 1965 წელს კი შს მინისტრად. "მჟავანაძეს ვუყვარდი, თუმცა, მეც კარგად ვასრულებდი მის დავალებებს", - ამბობდა შევარდნაძე.
მისი თანამედროვეების ინფორმაციით, "შს მინისტრად დანიშვნის შემდეგ შევარდნაძემ ფარული ბრძოლა დაიწყო მჟავანაძესთან და ამ საქმეში გავლენიანი მფარველიც იპოვა ბრეჟნევის სიძის შოლოკოვის სახით, რომელიც მაშინ სსრკ-ის შს მინისტრი იყო. მჟავანაძემ წააგო. 1972 წელს კრემლის მოთხოვნით მან განცხადება დაწერა და პენსიაზე გავიდა, საქართველოს კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი კი ედუარდ შევარდნაძე გახდა. მჟავანაძის ქალიშვილი ნინა მჟავანაძე იგონებს: "შევარდნაძეზე აუგი არასდროს უთქვამს. პირიქით, ამბობდა, ღირსეული ადამიანია და ბევრი შეუძლია გააკეთოსო. თუმცა, დიდი წყენა და გულისტკივილი დარჩა".
"საჩვენებელი პროცესები"
შევარდნაძის თანამედროვეებს არაერთხელ უთქვამთ, რომ ის ცალი ხელით "ნეგატიურ მოვლენებს" ებრძოდა, მეორით კი ახალისებდა. ერთ-ერთ სამაგალითო საქმედ მეღვინეების საქმე იქცა - უკიდურესად გაბერილი სახელმწიფო გეგმების შესასრულებლად მეღვინეებს ჯერ ღვინის ფალსიფიკაციისკენ უბიძგეს, შემდეგ კი დააკავეს და უმკაცრესად დასაჯეს.
ერთ-ერთ გახმაურებულ სასამართლო პროცესად იქცა ლაზიშვილის საქმეც, როდესაც ერთდროულად 50-მდე კაცი დაიჭირეს. ოთარ ლაზიშვილი საბჭოთა საქართველოში წარმატებული საქმოსანი იყო, ეს კი საბჭოთა კავშირში "სახელმწიფო დანაშაულად" მიიჩნეოდა. შევარდნაძის წყალობით ლაზიშვილი და მისი "თანამზრახველები" სახელმწიფო ქონების მითვისებისთვის გაასამართლეს. მას, როგორც "ბანდის მეთაურს", 15 წელი მიუსაჯეს, საიდანაც ბოლო 5 წელიწადი ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში გაატარა.
ასევე საჩვენებელ პროცესად აქციეს სამედიცინო უნივერსიტეტის იმჟამინდელი რექტორის, აკადემიკოს პეტრე გელბახიანის საქმე, რომელიც 1973 წელს მექრთამეობის ბრალდებით დააკავეს. 1979 წელს ასევე ქრთამის აღების ბრალდებით დააპატიმრეს 26 კომისრის რაიონის სახალხო დეპუტატთა საბჭოს აღმასკომის თავმჯდომარე იუზა კობახიძე და დახვრიტეს. კიდევ ერთი საქმე, რომელიც შევარდნაძის ბიოგრაფიას შავ ლაქად მიჰყვება, ჟურნალისტ ნაზი შამანაურის საქმეა, რომელიც 1982 წელს ჩარგალში "ვაჟაობაზე" სიტყვით გამოვიდა და შევარდნაძის პირისპირ ამხილა მაღალჩინოსანთა ბოროტმოქმედება. შამანაური ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში გამოკეტეს. ჟურნალისტი ერთ წელიწადში გაურკვეველი მიზეზით გარდაიცვალა.
"შოკი იყო საჭირო"
1977 წლის 23 ივლისს "დინამოს" სტადიონზე ერთმანეთს თბილისის "დინამო" და ვოროშილოვგრადის "ზარია" ხვდებოდნენ. დინამოელები სატურნირო ცხრილში მეორე ადგილზე იყვნენ და მოგება პრინციპულად მნიშვნელოვანი იყო. მატჩს დაახლოებით 60 ათასი კაცი ესწრებოდა. არბიტრმა, რომელიც სტუმართა უხეშ თამაშს "ვერ ამჩნევდა", საჯარიმოში ერთ-ერთი დინამოელის დაცემის შემდეგ, იმის ნაცვლად, რომ თერთმეტმეტრიანი დაენიშნა, მატჩი დროზე ადრე დაასრულა. აღშფოთებული მაყურებელი მინდორზე გავარდა. ხალხი მიიჩნევდა, რომ მსაჯები დინამოელებს მოსკოველი ჩინოვნიკების მითითებით ავიწროებდნენ, რათა სსრკ-ის ჩემპიონატში თბილისელებს არ გაემარჯვათ. გულშემატკივარი მოედანსა და ტრიბუნებს არ ტოვებდა. იყო საშიშროება, რომ მოსკოვი ხალხის დასაშლელად ჯარს გამოიყენებდა. ყველასთვის მოულოდნელად, შევარდნაძე სამთავრობო ლოჟიდან მინდორზე გადავიდა. მოგვიანებით შევარდნაძე იხსენებდა: "საჭირო იყო შოკის მომგვრელი მოქმედება. იძულებული გავხდი, ტრიბუნიდან პირდაპირ ხალხში გავსულიყავი, ამას ნამდვილად არავინ ელოდა. "ბიჭებო - მივმართე მათ, - ხომ ხედავთ, თქვენთან ვარ, მსაჯებს კი ჩვენ მოვუვლით", - ეს ვთქვი და გასასვლელისკენ გავემართე. ჩემთვის მოულოდნელად, ეს უზარმაზარი მასა გამომყვა. გადაჭარბების გარეშე უნდა ვთქვა: იმ დღეს, სტადიონზე დიდი სისხლის ღვრა ავიცილეთ". განაგრძეთ კითხვა